منبتکاری شاخهای از صنایع دستی است که در آن نقشها به صورت برجسته روی سطح کار ایجاد میشوند. منبتکاری روی چوب یکی از زیر شاخههای این هنر و رایجترین آن است. البته در برخی هنرهای دیگر چوبی مانند خراطی، ابزارکاری و معرق نیز از فرآیندهای مشابهی کمک گرفته میشود که نمیتوان از آنها به عنوان منبت یاد کرد. تفاوت معرق و منبت در این است که در صنعت معرق قطعات چوب به صورت برش خورده در کنار هم قرار میگیرند تا طرح اصلی را شکل دهند؛ در حالی که منبتکاری همان کندهکاری غیرهمگن روی چوب برای رسیدن به نقش برجسته مطابق طرحهای مورد نظر است به گونهای که طرح روی چوب نقش بندد. از آن روی که طرحهای اولیه منبت سنتی بیشتر گلها و گیاهان بودند، نام منبت با ریشه نبات به معنی گل و گیاه برای این هنر برگزیده شد.
ما را در کانال آپارات دنبال کنید.
چه در ایران و چه در خارج از ایران منبتکاری قدمتی چند هزار ساله دارد. زیرا ماده اولیه و اصلی آن چوب است که در بیشتر نقاط جهان به وفور یافت میشد؛. قدیمیترین اثر منبت موجود که تاریخ نیمهی اول قرن سوم هجری قمری را دارد یک لنگه در چوبی متعلق به مسجد جامع عتیق شیراز است که در دورهی ساخته شده است. شهر آباده به عنوان شهر ملی منبت در لیست شهرهای صنایع دستی کشور ثبت شده است. هنر منبتکاری و کندهکاری چوب هم اکنون در بسیاری از شهرهای ایران رایج است.
مواد اولیه منبت انواع چوب درختان میباشد هرچه جنس چوب محکمتر و فشردهتر باشد کار منبت بهتر و زیباتر و با دوامتر میباشد. مثل چوب گردو، شمشاد، گلابی. در این هنر، ابتدا طرح مورد نظر روی چوب کشیده شده و حکاکی شده و سپس به صورت برجسته و حجمدار در آورده میشود.
منبتکاری نیز مانند خاتمکاری از هنرهائی است که در دوران صفویه راه پیشرفت و ترقی را به سرعت پیمود و هنرمندان منبتکار آثار بسیار زیبائی در این دوره از خود باقی گذاردند ولی در دورهی قاجاریه به علت عدم توجهی که به هنر و هنرمندان شد، این هنر نیز در بوتهی فراموشی ماند و رو به انحطاط نهاد، تا این که با ظهور سلسله پهلوی خوشبختانه هنر منبت نیز مانند سایر صنایع مستظرفه مورد توجه خاص رضا شاه سر سلسله دودمان پهلوی قرارگرفت و موجبات احیای این هنر فراهم گشت و منبتکاری که تا این زمان در حال رکود بود مجدداً راه تکامل و تطور را پیمود.